Ból
Paracetamol - 500-1000 mg i.v. co 6h do max. 4g/d (w uszkodzeniu wątroby do 3g/d)
Ibuprofen 200-400 mg co 6-8h do max. 1,2g/d
Diklofenak (Diclac) 50-75 mg 2x/d - głownie bóle stawowo-mięśniowe
najmniejsze ryzyko krwawienia z pp z NLPZ, największe ryzyko uszkodzenia wątroby
Ketoprofen (ketonal) 100 mg 2x/d
największe ryzyko krwawienia z pp - blokuje COX-1
Dexketoprofen (Dexak) 25-50 mg 1-2x/d
Metamizol (pyralgin i.m./i.v., pyralgina p.o.) 1x 0,5-2,5g, max. 3g/d
Koksyby - działają bardziej selektywnie przez COX-2 -> mniejsze ryzyko krwawienia z pp, ale bardziej kardiotoksyczne
MgSo4 2g - poprawia działania leków p/bólowych
słabe działanie miorelaksacyjne
może powodować uszkodzenie wątroby, agranulocytozę, reakcję hipotensyjną (podawać powoli)
Lidokaina
1-2 mg/kg mc. do max. 3 mg/kg mc. i.v.
można podawać s.c. do max. 4,5 mg
Tramadol (doreta p.o., tramal, poltram p.o.,i.m.,i.v.) 50-100 mg do 400 mg/d
interakcje z SSRI
może powodować nudności, wymioty, splątanie - zaczynać od małych dawek
Oksykodon
u pacjentów ze złą tolerancją na tramadol - zaczynać od małych dawek 5-10 mg 3x/d
Morfina (siarczan morfiny)
s.c. lub i.m. 10-15 mg (0,1-0,15 mg/kg mc)
i.v. 0,05-0,1 mg/kg mc ->> 2-8 mg (początkowo 2,5 mg) z szybkością 2mg/min
u starszych pacjentów mniejsze dawki
p.o. (chlorowodorek morfiny) - 30-100 mg co 12h
dawki równoważne
1mg i.v. = 2 mg s.c. = 3 mg p.o./p.r.
DN: nudności i wymioty, zaparcia, skurcz dróg żółciowych, hamowanie ośrodka oddechowego, hipotensja (wyrzut histaminy)
wymioty - metoklopramid i.v. 10 mg do 3/d
zaparcia - laktuloza, czopki glicerynowe, wlewki doodbytnicze
zaburzenia oddechowe - nalokson i.v. 0,4-2 mh co 2-3 min do max. 10 mg + zabezpieczenie dróg oddechowych
drogi żółciowe - zamiast MF
Petydyna 25-100 mg i.m./s.c lub 25-50 mg i.v. do max. 500 mg/d
DN: depresyjnie na układ krążenia (hipotensja, spadek rzutu), cholinolitycznie, metabolit (norpetydyna) gromadzi się w przewlekłym stosowaniu - drgawki i uszkodzenie oun
hipotensja (wyrzut histaminy) - leki przeciwhistaminowe, płyny i.v., monitor
Fentanyl
i.v. do szybkiego znieczulenia 25-100 ug
plastry (fentanyl Activans( 25-75 ug/h - plastry zmieniane co 72h
nie przecinać plastrów, mniejsze działanie zapierająca
Buprenorfina (transtec)
35-70 ug/h zmiana co 96h
najlepiej naklejać na górną część pleców i okolicę podobojczykową
plastry można dzielić i naklejać części
jedyny opioid wykazujący działanie pułapowe,
nie ma aktywnych metabolitów - bezpieczna w NN
wolno oddysocjowuje od rec. - w razie przedawkowania konieczne duże dawki naloksonu, a inne opioidy słabiej działają na bóle przebijające
Bóle neuropatyczne
Pregabalina (Egzysta) - p.o. 75-150 mg 2x/d do max. 600 mg/d
Gabapentyna (Sympleptic) - p.o.
1. dzień 300 mg/d,
2. dzień 300 mg 2/d,
3. dzień 300 mg 3x/d
Kolka nerkowa
NLPZ jw
Leki rozkurczowe niezalecane - moga spowalniać pasaż i opóźniać wydalenie kamienia
trasulozyna (a1-bloker)
Nadciśnienie tętnicze
Captopril s.l 12-25 mg, powtózyć po 30-60 min
Hydroksyzyna p.o. 50 mg
NTG (perlinganit) i.v. - 5 mg/h
najpierw podaj 1 dawkę s.l. i zmierz ciśnienie po 3-5 min - zobacz czy BP nie spadło zbyt mocno
50 mg w 50 ml 0,9 NaCl z przepływem 5 ml/h
zacząć od 0,75-1 mg/h, dalej zwiększać do 8 mg/h
Urapityl (Ebrantil, Tachyben) i.v. 25-50 mg w powolnym wstrzyknięciu (max. 2 mg/min)
najlepiej rozcięczyć do 250 ml 0,9 NaCl i wlew kroplowy
dalej 100 mg rozcieńczyć do 50 ml r-ru z 0,9 NaCl lub 5% Glu - max. 4ml/h roztworu
Furosemid i.v. 20-80 mg
sprawdzić GFR, cewnik, monitor diurezy
wlew 10 mg/h z szybkością 1-2ml/h
Sedacja - Propofol
Wstrzyknięcia lub wlew i.v.; podawanie w powolnym, ciągłym wlewie minimalizuje negatywne efekty hemodynamiczne.
Indukcja znieczulenia ogólnego:
dorośli przed 55. rż. (ASA I/II stopnia) 1,5–2,5 mg/kg mc., podawać 40 mg w iniekcjach i.v. co 10 s lub w postaci wlewu i.v.
osoby w podeszłym wieku, wyniszczone (ASA III/IV stopnia) 1–1,5 mg/kg mc., podawać 20 mg co 10 s.
Dzieci po 8. rż. zwykle 2,5 mg/kg mc., u młodszych dzieci dawka może być większa. Aby zmniejszyć ból spowodowany wstrzyknięciem leku, można dodać do strzykawki lidokainę (1 ml 1% lidokainy na 20 ml 1% propofolu).
Podtrzymanie znieczulenia ogólnego:
dorośli w skali ASA I/II stopnia: powtarzane wstrzyknięcia i.v. 25–50 mg lub wlew ciągły – 4–12 mg/kg mc./h, po pierwszych 10–15 min podawania dawkę można zmniejszyć o 30–50%;
chorzy w wieku podeszłym, w skali ASA III/IV stopnia – wlew 3–6 mg/kg mc./h. Dzieci zwykle 9–15 mg/kg mc./h.
Sedacja na OIOM: zwykle 0,3–4 mg/kg mc./h. U osób w podeszłym wieku lub wyniszczonych stosować mniejsze dawki.
Sedacja do zabiegów w znieczuleniu regionalnym: wstępne uspokojenie – 0,5–1 mg/kg mc. w ciągu 1–5 min, podtrzymanie działania – 1,5–4,5 mg/kg mc./h. U osób w podeszłym wieku lub wyniszczonych stosować mniejsze dawki, podawać wyłącznie we wlewie.
Obrzęk płuc
furosemid i.v. 40-80 mg, można powtórzyć po 10 min
pompa i.v. 10 mg/ml z szybkością 1-2 ml/h
sprawdzić GFR, BP, cewnik, monitor, diurezę
morfina (siarczan morfiny) - i.v. 2,5-8 mg, można powtórzyć po 15 min
tlen
NTG (SBP>110 mgHg)
s.l. 0,5-1 mg
i.v. 5 mg/h
Odwodnienie
PWE, Optylite po 500
ocenić nawodnienie IVC - normalnie do ok. 2 cm szerokości z zapadaniem na wdechu do max. 50%
jak zapada się więcej niż 50% - raczej odwodnienie
jak większa niż 2 cm i słabo się zapada na wdechu to przeciążenie PK
Alergia/Anafilaksja
Adrenalina 0,5 mg i.m.
Tlen 6-8 l/min
0,9 NaCl i.v. - 1-2l
Hydrokortyzon (Corhydron) i.v. - 200 mg
ew. Dexaven 8 mg (powoli)
Klemastia (Clemastinum) i.v./i.m. 1-2 mg
Salbutamol (Ventolin) i.neb. 2,5-5 mg w 3 ml 0,9 NaCl
W razie SBP<90 mmHg noradrenalin 0,4-0,8 mg/h
Duszność
Salbutamol (Ventolin, w nebulizacji) - 2,5-5 mg (1 amp. a 2,5 ml, 1-2 mg/ml) co 20 min w 1. godzinie; preparatu nie trzeba rozcieńczać
lub w inhalatorze 2-4 wdechy po 100 ug co 20 min w 1. godz. i 2-4 dawki co 3-4 godz.
lub i.v. - 4 ug/kg w ciągu 10 min
lub s.c. - 0,5 m
Bromek ipratropium (Atrovent, w nebulizacji) - 0,25-0,5 mg (1-2 ml, ok. 20-40 kropli) co 20 min w 1. godzinie; dawkę należy rozcieńczyć 0,9% NaCl do 3-4 ml
lub w inhalatorze 4-8 wdechów po 20 ug co 20 min do 3 godz
Przy dużej duszności stosować raczej w nebulizacji, gdyż osłabienie i spazm oskrzelowy mogą powodować nieskuteczność inhalacji leku w postaci wziewnej.
Fenoterol + Ipratropium (Berodual, w nebulizacji) 1-2 ml (20-40 kropli), max. 4 ml
Prednizon/prednizolon (p.o./i.v.) - 0,5-1 mg/kg (zwykle 40-60 mg)
lub hydrokortyzon (i.v.) 100-200 mg, później 50-100 mg co 6 godz.
Budesonid (Nebbud, Pulmicort, w nebulizacji) - 1-2 mg do 4x /
Preparat należy podawać za pomocą odpowiedniego nebulizatora. Nebulizatory ultradźwiękowe nie są odpowiednie. Preparat należy podawać za pomocą nebulizatora dyszowego wyposażonego w ustnik lub odpowiednią maskę na twarz. Nebulizator powinien być podłączony do kompresora o odpowiednim przepływie powietrza (6-8 l/min), a objętość napełnienia powinna wynosić 2-4 ml. Po każdorazowym zastosowaniu inhalatora pacjent powinien wypłukać jamę ustną wodą. Po zastosowaniu nebulizatora z maską twarzową pacjent powinien umyć skórę twarzy wodą. Preparat może być mieszany z 0,9% roztworem chlorku sodu.
MgSO4 (i.v.) - 2 g w ciągu 20 min
Nie stosować teofiliny.
Wymioty
Metaboliczne i polekowe
Haloperidol s.c./i.m. 1-2 mg
Ondasertron (Zofran) - p.o./i.v. - 4-8 mg do max. 32 mg (raczaj i.v. bo wyrzyga i raczej 8 mg)
Metoklopramid i.v. - 10 mg 3x/d
nie stosować gdy niedrożność, perforacja, biegunka, krwawienie z pp (przyspiesza pasaż jelitowy)
obniża próg drgawkowy, może wywołać objawy zespołu parkinsonowskiego -> nie wypisuj do domu, lepiej ondasetron
max. 5 dni
Zawroty głowy
tetylperazyna - zmniejsza zawroty głowy i wymioty nimi wywołane, stosujemy gdy ondasetron i metoklopramid nieskuteczne
Po chemioterapii
Deksametazon (Dexaven) i.v. 12 mg (1. dzień), 8 mg (2-4 dzień)
w obrzęku mózgu
u chorych z guzem jelita zamykajacym światło
Aprepitant (Emend) p.o. 125 mg 1h przed CHP, w 2-3 d 80 mg
Krwawienie (GOPP)
IPP i.v. 80 mg, dalej pompa 8 mg/h przez 72h
Etamsylat (cyclonamine) i.v. 500 mg (2 amp.) 3-4x/d
Kwas traneksamowy (exacyl) i.v. 1g (2 amp) 2-3x/d
płyny + sonda żołądkowa
ew. Erytromycyna 250 mg - prokinatycznie przed gastro/kolonoskopią
Notatki
badanie p.r., monitoruj Hgb, koagulologię, elektrolity, oznacz grupę krwi, zamów krew z banku
Stan padaczkowy
Diazepam (relanium) i.v. 10 mg (1 am - 2 ml - 5 mg/ml)
można powtórzyć 1x, potem wlew do max. 3 mg/kg mc/d
podawać powoli (1 ml r-ru/min) do wystąpienia senności pacjenta
Midazolam (midanium) i.m. 10 mg, nie powtarzać
Walproinian sodu (Depakine) i.v. 40 mg/kg do max. 3g
Lewetyracetam i.v. 60 mg/kg do max. 4,5g
Glu<60 mg/dl
tiamina 100 mg i.m.
40% glukoza i.v. 60 ml
Migotanie przedsionków
Rywaroksaban (xarelto, xiltes) 20 mg 1x/d przez min. 3 tyg przed kariowersją i 4 po
w NN i DAPT - 15 mg/d (przed kardiowersją i tak konieczne TEE)
Dabigatran (Pradaxa) p.o. 150 mg 2x/d
>80rż + werapamil
w NN - 110 mg 2x/d
Apiksaban (Eliquis) 5 mg 2x/d
wiek >80 lat, mc<60 kg, kreatynina>1,5 -> 2,5 mg 2x/d