Tamponada
Tamponada
Tamponada - gromadzący się płyn, ropa, skrzepy lub gazy w wyniku procesu zapalnego, pęknięcia ściany serca, rozwarstwienia aorty albo urazu prowadzą do krytycznego wzrostu ciśnienia w worku osierdziowym ze spadkiem rzutu serca i załamaniem krążenia
Patogeneza
Wzrost ciśnienia wewnątrzosierdziowego -> upośledzenie napełniania jam serca (zwłaszcza PP i PK)
Objawy podmiotowe
Duszność nasilająca się w pozycji leżącej
Zmniejszona tolerancja wysiłku, kaszel, dysfagia, pobudzenie psychoruchowe, utrudniony kontakt logiczny, omdlenia
Objawy przedmiotowe
Tachykardia - może nie występować w niedoczynności tarczycy lub mocziny
Spadek ciśnienia krwi
Tętno dziwaczne - spadek ciśnienia skurczowego >10mmHg podczas wdechu
Przepełnienie żył szyjnych
Stłumienie tonów serca
Triada Becka: hipotonia, stłumienie tonów serca, nadmierne przepełnienie żył szyjnych
2. Najczęstsze przyczyny
Choroby nowotworowe (rak płuca, przerzuty do osierdzia)
Zapalenie osierdzia
Gruźlica
Zaburzenia jatrogenne
Powikłania po zabiegach kardiologii inwazyjnej (ablacje, implantacje rozruszników/ICD/CRT, koronarografie, PCI, walwuloplastyki, wymiany zastawek, zamykanie uszka LP, zamykanie ubytków PMK i PMP)
Powikłania po zabiegach kardiochirurgicznych
Powikłania po biopsji szpiku
Założenie wkłucia centralnego
Powikłania po operacji przełyku
Urazy kłute klatki piersiowej
Układowe choroby tkanki łącznej (toczeń, RZS, twardzina układowa)
Zaburzenia po naświetlaniu
Zaburzenia po przebytym zawale (zespół Dresslera, pęknięcie wolnej ściany LK)
Mocznica
Tętniak rozwarstwiający aorty
Zakażenia bakteryjne, grzybicze, wirusowe (HIV, grypa, paragrypa, CMV, Coxackie)
Nagromadzenie gazu w worku osierdziowym
3. Badania diagnostyczne
Echokardiografia
Objaw "pływającego serca" - przy znacznej ilości płynu
Zapadnięcie ściany PK we wczesnej fazie rozkurczu i ściany PP w późnej fazie rozkurczu
Nieprawidłowa ruchomość PMK - w czasie skurczu przemieszczenie w stronę PK
Nadmierny wzrost szybkości napływu >25% przez zastawkę mitralną w czasie wdechu, zmniejszenie napływu do żył płucnych podczas wdechu i zwiększenie podczas wydechu, zmienność pojemności komór
Szybkość wypływu z aorty i przepełnienie żyły głównej dolnej (wzrost ciśnienia w prawym przedsionku)
EKG
Tachykardia zatokowa, obniżenie amplitudy QRS (<5mm w odprowadzeniach kończynowych i <10mm w przedsercowych)
Naprzemienność elektryczna zespołów QRS
RTG KP
Powiększenie serca, bez cech zastoju w krążeniu małym
4. Leczenie
Płynoterapia
Przy ciśnieniu skurczowym <100 mmHg -> 500ml NaCl
Perikardiocenteza
Zabieg ratujący życie, z wyjątkiem rozwarstwienia aorty (konieczny zabieg chirurgiczny - nakłucie przeciwwskazane!) i ropnego zapalenia osierdzia
Przeciwwskazania
Niewyrównane zaburzenia krzepnięcia
Leczenie przeciwpłytkowe (INR>1,5; aPTT >1,5x ggn), małopłytkowość <50 000/ul
Otorbione zbiorniki płynu w tylnej części osierdzia
5. Powikłania perikardiocentezy
Nakłucie jamy serca - najczęstsze i najgroźniejsze powikłanie
Rozerwanie naczynia wieńcowego - potwierdzenie w koronarografii/kontroli chirurgicznej
Nakłucie jamy otrzewnej lub narządów jamy brzusznej
Odma opłucnowa - niewłaściwa technika
Powstanie zatoru powietrznego
Zaburzenia rytmu serca
Wstrząs/zgon
6. Postępowanie po nakłuciu
Pobranie płynu w celu oznaczenia parametrów biochemicznych, badania morfologicznego, mikrobiologicznego
Ogólne badanie biochemiczne
Stężenie białka >3g/dl, wskaźnik stężenia białka w pływnie osierdziowym/surowicy >0,5
LDH>200 jm/l
Wskaźnik płyn osierdziowy/surowica >0,6
Liczba krwinek
Badanie cytologiczne
Ocena składu komórek (w przypadku dużej objętości płynu odwirowanie i wykonanie szybkich testów)
Łańcuchowa reakcja polimerazy (PCR)
PCR w kierunku gruźlicy
Badanie mikrobiologiczne
Hodowla w kierunku prątków gruźlicy, hodowle w kierunku zakażenia bakteriami tlenowymi/beztlenowymi